Thủy Long Ngâm

Đại Ngụy, Vĩnh Hi năm thứ ba, quyền thần Vũ Văn Giác mượn việc cúng tế ép Linh thái hậu, Ngụy Cung đế cùng hơn hai ngàn vương công thế gia của chính quyền Đại Ngụy tới Lạc Dương phía Nam Hoàng Hà sát hại tập thể. Từ đó, các vương tộc Đại Ngụy chết hầu như không còn, sử ghi "Hà âm chi biến" (biến ở Nam Hoàng Hà). Công Nguyên năm 557, Vũ Văn Giác thành lập chính quyền Bắc Chu, định đô tại Trường An.



Thiên hạ nháy mắt sụp đổ. Sau khi chính quyền Đại Ngụy thống trị một phương không còn, các lộ chư hầu không thần phục Vũ Văn Giác đều chọn tự lập. Nhữ Nam vương Triệu Đà chiếm cứ Bách Việt ở Lĩnh Nam cùng hai châu Kinh Tương, thành lập chính quyền Nam Sở, định đô ở Phiên Vũ. Hán Đình hầu Mạnh Tri Tường chiếm cứ ba tỉnh ở Đông, Tây Xuyên, thành lập chính quyền Tây Thục, định đô tại Thành Đô; cách chính quyền Bắc Chu con sông Xích Thủy. Cùng lúc đó, Phiêu Kị tướng quân Lưu Sùng thành lập chính quyền Bắc Hán, định đô ở Tấn Dương, trở thành chính quyền có lãnh thổ giáp với Bắc Chu nhiều nhất. Chỉ trong thời gian ngắn, bốn nước chế trụ lẫn nhau tạo ra thế cân bằng quan hệ vi diệu, một nước không dễ dàng lay động.

Trong bốn nước, Bắc Chu cực mạnh, tự cho mình là trung tâm thiên hạ, binh hùng tướng mạnh, khinh thường ba nước còn lại. Bắc Chu xung đột không ngừng với Bắc Hán - nước có đường giáp biên dài nhất. Bắc Hán Hoàng đế Lưu Sùng xuất thân từ quân đội, thái độ làm người cương nghị đơn giản. Sau khi xưng đế, Lưu Sùng vẫn nỗ lực thực hiện tiết kiệm, đối nội thực hành nền chính trị nhân từ, đối ngoại thi hành chính sách liên minh cùng Sở chống Chu. Công Nguyên năm 565 (Bắc Hán, Cảnh Nguyên năm thứ bảy), thứ tử của Lưu Sùng - Tĩnh Khanh vương Lưu Liên Thành - cưới thứ nữ của Triệu Đà - công chúa Phức Nhã - làm vợ, càng củng cố quan hệ liên minh hữu hảo hai nước. Trong lúc Lưu Sùng tại vị, Bắc Hán đã cùng Nam Sở bảo trì, củng cố quan hệ chiến lược, vì Bắc Hán chống lại Bắc Chu. Quốc chủ Tây Thục Mạnh Tri Tường thái độ làm người yếu đuối, không trí tiến thủ. Công nguyên năm 566 (Bắc Chu Bình Hòa tháng ba năm thứ tám), thứ tử của Vũ Văn Giác —— Bắc Chu Thái tử Vũ Văn Thác dẫn mười vạn binh đánh Thục, vẻn vẹn chỉ ba tháng đã tới chân đô thành Tây Thục. Quốc chủ Mạnh Tri Tường áo trắng đầu hàng. Tây Thục diệt vong. Thái tử Mạnh Kì Hữu không cam lòng chịu nhục, tự thiêu trên Thanh Loan điện.

Mùa xuân Công Nguyên năm 567 (Bắc Hán, Cảnh Nguyên năm thứ mười), Lưu Sùng băng hà, truyền ngôi cho Thái tử Lưu Liên Hi, sử xưng Duệ Tông.